Ziekte-gerelateerde ondervoeding bij gehospitaliseerde kinderen blijft een aandachtspunt met verschillende nadelige gevolgen waaronder een hoger risico op complicaties, een langer ziekenhuisverblijf en bijgevolg hogere gezondheidskosten. Hierdoor is het voorkomen en tijdig opsporen van ziekte-gerelateerde ondervoeding van groot belang en dient er een goede nutritionele aanpak voorhanden te zijn in de ziekenhuizen. In dit onderzoek werd aan 90 Belgische pediatrische ziekenhuisafdelingen gevraagd op welke manier de gehospitaliseerde kinderen gescreend worden op ondervoeding, hoe dit wordt aangepakt en wat de rol van de diëtiste hierin is. Er werd ook navraag gedaan naar de mogelijke barrières die de zorgverleners ondervinden bij het aanbieden van een adequate nutritionele zorg, alsook naar interesse in bijkomende opleiding. De antwoorden werden vergeleken met deze uit 2014 zodat ook kan nagegaan worden of de aanbevelingen van een werkgroep van ESPGHAN een belangrijke impact hebben op de dagelijkse praktijk. 

Belangrijkste inzichten: 

• Systematische screening naar de voedingsstatus van een patiënt, gebeurt in 32,8% van de bevraagde ziekenhuizen.
• De meerderheid van de deelnemende ziekenhuizen (59%) gaf aan enkel te screenen indien er een klinisch vermoeden was van ondervoeding of moeilijkheden tijdens het eten.
• De meerderheid van de deelnemende ziekenhuizen (67,2%) gebruikte voor de screening geen screening tools. De ziekenhuizen waar er wel gescreend werd, maakten voornamelijk gebruik van de tool, STRONGkids (29,5%).
• De meest voorkomende barrières om te screenen op ondervoeding waren het gebrek aan tijd en kennis en een tekort aan personeel.
• De meest voorkomende barrières om de voedingstoestand te objectiveren waren eveneens gebrek aan tijd en kennis.
• Bij de barrières om malnutritie aan te pakken, werd naast gebrek aan tijd en kennis , ook het ontbreken van terugbetaling van de behandeling als een belangrijke reden gegeven.
• Slechts 19,7% van de deelnemende ziekenhuizen heeft een protocol voor de behandeling rond ondervoeding.
• 91,8% van de deelnemers gaven aan geïnteresseerd te zijn in een workshop om voedingszorg te verbeteren waarbij 83,6% interesse toont voor een uitgewerkt protocol en 82% voor opleiding in een klinische setting.
• Hoewel het aantal diëtisten is toegenomen t.o.v. 2014, tonen de resultaten dat zij toch niet steeds systematisch bij de nutritionele aanpak van gehospitaliseerde patiënten betrokken zijn.
• Dit onderzoek laat een bemoedigende, maar nog beperkte vooruitgang zien in de de nutritionele aanpak in Belgische pediatrische afdelingen. Er lijkt een groeiend bewustzijn van ondervoeding. Echter, er blijven aanzienlijke verbeterpunten bestaan, zoals de betrokkenheid van diëtisten in de klinische praktijk en het gebruik van gestandaardiseerde protocollen voor screening, voedingsbeoordeling en beheer.

Indien u graag meer info wenst, kan u hier de link naar het artikel terugvinden.

Referentie: Destoop, M., Vandenplas, Y., Raes, M., Hauser, B., De Greef, E. & Huysentruyt, K. (2025). Nutritional Care of Hospitalized Children in Belgium: A Follow-Up Survey. Nutrients. 18;17(4):718. doi: 10.3390/nu17040718.

Ziekte-gerelateerde ondervoeding (Disease associated malnutrition, DAM), wordt hier gedefinieerd als “onevenwichtige voeding of abnormaal gebruik van voedingsstoffen die klinisch significante nadelige effecten op de weefselfunctie en/of de lichaamslengte /samenstelling veroorzaken, met daaropvolgende impact op gezondheidsuitkomsten”. Het kent in hoge inkomenslanden een hoog prevalentiecijfer bij gehospitaliseerde kinderen, zo schommelen cijfers tussen 18,5% en 53%. Er is een associatie tussen ondervoeding bij kinderen en een langere ziekenhuisopname, kunstmatige beademing alsook verblijf op de intensive care. Daarnaast kan dit ook bijdragen tot hogere gezondheidskosten. Om nadelige gevolgen zoveel mogelijk te beperken, is het sterk aangewezen om het voedingsmanagement plan te blijven verderzetten in de thuissituatie. Zo wordt er namelijk bij 24% tot 30% van de kinderen (met ondervoeding) een verminderde eetlust en gewichtsverlies vastgesteld na ontslag uit het ziekenhuis.

Ziekte-gerelateerde ondervoeding kan in theorie bij elk kind voorkomen maar in bepaalde situaties is er een verhoogd risico waaronder bij kinderen met cerebrale parese.

Belangrijkste inzichten:

• Algemene prevalentie van ziekte-gerelateerde ondervoeding bij gehospitaliseerde kinderen, kinderen met een chronische aandoening en kinderen op de intensive care bedraagt 10%.
• Goede voeding is belangrijk om gezondheidsuitkomsten te verbeteren.
• Opstart van enterale voeding op de intensive care was het geval bij slechts 1/3 van de kinderen (na 48 uur). Slechts 22% van de kinderen kregen enterale voeding binnen de 24 uur.
• Intermittent vasten biedt mogelijks voordelen waaronder het bevorderen van ketose en een goede slaap waakcyclus maar hierbij is goede begeleiding cruciaal.
• Bij ernstig zieke kinderen, is het continue aanbieden van voeding een mogelijke aanpak om symptomen van voedingsintolerantie te voorkomen.
• Ziekte-gerelateerde ondervoeding (DAM) wordt best gediagnosticeerd a.d.h.v. verschillende parameters (BMI, gewicht, huidplooimeting, omtrek van de bovenarm,…) om alle oorzaken beter in kaart te brengen.
• In de aanpak van ziekte-gerelateerde ondervoeding bij kinderen, speelt de diëtiste een cruciale rol en is een gepersonaliseerde aanpak cruciaal.

Indien u graag meer info wenst, kan u hier de link naar het artikel terugvinden.

Huysentruyt K, Hulst JM, Gerasimidis K, Joosten KF. Disease associated malnutrition in pediatrics - what is new? Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2025 May 1;28(3):289-296.

Met trots kondigen wij de publicatie aan van de meest recente ECCO-richtlijnen (European Crohn’s and Colitis Organisation) voor de voedingsbehandeling van de ziekte van Crohn, die nu beschikbaar zijn.

Na de ESPEN-richtlijnen van vorig jaar markeert deze update een belangrijke mijlpaal in de behandeling van inflammatoire darmziekten. Ze benadrukken de groeiende erkenning door ECCO — de vooraanstaande wetenschappelijke organisatie in dit vakgebied — van de waarde van exclusieve enterale voeding (EEN), partiële enterale voeding (PEN) en het Crohn’s Disease Exclusion Diet (CDED) gecombineerd met PEN bij het behandelen van de ziekte van Crohn.

Kernpunten uit de richtlijnen:
 

• Statement 3.1 - EEN voor remissie-inductie: Exclusieve enterale voeding blijkt effectief te zijn in het induceren van zowel klinische als endoscopische remissie bij kinderen [EL1]* en volwassenen [EL2] met milde tot matige ziekte. [96.6% consensus]  
• Statement 3.2 - PEN in hoge volumes: Partiële enterale voeding kan de ziekte-activiteit verbeteren; optimale dosering behoeft nog nadere vaststelling. Een PEN-dosering van ≤50% wordt afgeraden voor remissie-inductie [EL3]. [90.0% consensus]
• Statement 4.1 - PEN voor onderhoud: Voor het behoud van remissie kan PEN worden ingezet, ook als aanvulling op medicamenteuze therapie. Het bewijs is het sterkst bij inname van meer dan 35% van de dagelijkse energiebehoefte via PEN [EL2]. [96% consensus]
• Statement 5.1 - CDED met PEN: Het Crohn’s Disease Exclusion Diet in combinatie met PEN wordt aanbevolen voor remissie-inductie bij kinderen [EL2] en kan overwogen worden bij volwassenen [EL3] met milde tot matige ziekte. [100% consensus] 

Deze richtlijnen bieden praktische, evidentie-gebaseerde aanbevelingen die u kunnen ondersteunen in uw rol als behandelaar van patiënten met de ziekte van Crohn.

Voor het volledige overzicht en meer informatie nodigen wij u uit de richtlijnen te raadplegen via de onderstaande link.

Om de volledige richtlijnen te bekijken, klik hier.

* a level of evidence [EL] score

Svolos V, Gordon H, Lomer MCE, Aloi M, Bancil A, Day AS, Day AS, Fitzpatrick JA, Gerasimidis K, Gkikas K, Godny L, Hedin CRH, Katsanos K, Narula N, Russell RK, Sarbagili-Shabat C, Segal JP, Sigall-Boneh R, Sokol H, Wall CL, Whelan K, Wine E, Yanai H, Hansen R, Halmos EP. ECCO Consensus on Dietary Management of Inflammatory Bowel Disease. J Crohns Colitis. 2025 Jul 12:jjaf122. doi: 10.1093/ecco-jcc/jjaf122. 

Het menselijk lichaam bestaat voor ongeveer 60% uit water (verschillend naargelang geslacht, leeftijd, …) dat instaat voor verschillende lichaamsfuncties zoals de lichaamstemperatuur op peil houden, het transport van voedings- en afvalstoffen verzorgen en een oplosmiddel voor chemische reacties zijn.^1,2,4,5 Ook de elektrolyten spelen een belangrijke rol in verschillende lichaamsfuncties waaronder het regelen van de lichaamstemperatuur, transport en signaaloverdracht.⁵ De water- en elektrolytenbalans zijn hierdoor cruciaal voor de homeostase van het menselijk lichaam. 

Indien er sprake is van een disbalans door meer verlies dan inname of te weinig inname van vocht, kan er risico zijn op dehydratatie, wat gedefinieerd wordt als >3% gewichtsverlies op korte termijn.⁴ Ondanks het feit dat dehydratatie bij iedereen kan voorkomen, hebben sommige patiëntenpopulaties er een hoger risico op, zoals de oudere bevolking, waarbij tot 60% gedehydrateerd is.^4,5 Hoewel dit niet altijd opgemerkt wordt, zijn er verschillende symptomen die kunnen wijzen op dehydratatie, waarvan het eerste het dorstgevoel is. Daarnaast kan er ook sterker geconcentreerde urine zijn (zie figuur). Naarmate er minder wordt gedronken, wordt de kleur van de urine steeds donkerder. Dit is een goede manier om na te gaan of je voldoende gehydrateerd bent.⁵

Daarnaast kan dehydratatie ook gekenmerkt worden door volgende symptomen⁶:  

• Versneld hartritme
• Vermoeidheid
• Droge mond en lippen
• Minder elasticiteit van de huid
• Suf voelen
• Constipatie 

Dehydratatie gaat bijgevolg gepaard met een verhoogd risico op morbiditeit en mortaliteit. Het is hierdoor van belang om dagelijks voldoende vochtinname te hebben die voor 80% geleverd wordt door het consumeren van dranken.⁴ De aanbeveling voor dagelijkse inname van water bedraagt 1,5-2,5l/dag.^2,3 

Referentielijst

1. DeAnn et al. (Jan, 2019). Narrative Review of Hydration and Selected Health Outcomes in the General Population. Nutrients. 1;11(1):70. doi: 10.3390/nu11010070.
2. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA); Scientific Opinion on Dietary reference values for water. EFSA Journal 2010; 8(3):1459. [48 pp.]. doi:10.2903/j.efsa.2010.1459
3. Hoge Gezondheidsraad. Voedingsaanbevelingen voor België (2016) Consulted on Feb 27th, 2025. Available from: https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/9285_voedingsaanbev_16122016_a5.pdf
4. Reber et al. (Nov, 2019). Management of Dehydration in Patients Suffering Swallowing Difficulties. J Clin Med. 8;8(11):1923. doi: 10.3390/jcm8111923.
5. Shizhen et al. (Jun, 2023). Hydration Status in Older Adults: Current Knowledge and Future Challenges. Nutrients. 2;15(11):2609. doi: 10.3390/nu15112609.

Elektrolyten zijn geladen mineralen of zouten die instaan voor verschillende lichaamsfuncties. Enerzijds regelen ze de vochtbalans (absorptie van water) en de samentrekking van spieren en anderzijds spelen ze een belangrijke rol in het zenuwstelsel en zorgen ze voor een stabiele bloeddruk. Gezien de verschillende functies, zijn elektrolyten onmisbaar en is een goede balans cruciaal.¹ Echter kan er wegens omstandigheden (cfr. ziektes, medicatiegebruik, dehydratatie, …) een disbalans ontstaan en kunnen er verschillende klachten optreden waaronder vermoeidheid, spierzwakte en -krampen, dorstgevoel en hoofdpijn.^{1, 2} 

De belangrijkste elektrolyten voor ons lichaam zijn Natrium, Kalium, Calcium, Chloride en Magnesium. Elk met hun specifieke functie, dragen ze bij aan de homeostase in het lichaam. Elektrolyten kunnen gehaald worden uit bepaalde voedingsmiddelen en water.¹ Het is cruciaal dat men per dag voldoende water drinkt (1,5-2,5 liter/dag) want elektrolyten zijn afhankelijk van de waterbalans.^2,3 Indien er dus onvoldoende water gedronken wordt, heeft dit nadelige effecten op de elektrolytenhuishouding en op verschillende functies in het lichaam. 

Referentielijst: 

1. MedlinePlus. National Library of Medicine (US). Fluid and Electrolyte Balance (May, 2024). Consulted on Feb 27th 2025. Available from: https://medlineplus.gov/fluidandelectrolytebalance.html
2. Reber et al. (Nov, 2019). Management of Dehydration in Patients Suffering Swallowing Difficulties. J Clin Med. 8;8(11):1923. doi: 10.3390/jcm8111923.
3. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA); Scientific Opinion on Dietary reference values for water. EFSA Journal 2010; 8(3):1459. [48 pp.]. doi:10.2903/j.efsa.2010.1459

Doeltreffendheid van eiwit- en energierijke orale medische voeding bij patiënten met ondervoeding: onderzoek in de dagelijkse praktijk. 

28-73% van de gehospitaliseerde patiënten lijdt aan ziekte gerelateerde ondervoeding. Deze prevalentiecijfers tonen aan dat dit een ernstig en vaak nog onderschat probleem is met aanzienlijke gevolgen. Zo draagt dit bij tot langere ziekenhuisopnames, slechtere (wond)genezing, hogere gezondheidskosten, een lagere quality of life (QoL) en een hogere mortaliteit. Een goede nutritionele interventie en opvolging zijn hierdoor cruciaal om ziekte gerelateerde ondervoeding tegen te gaan of te verhelpen en de bijkomende complicaties zoals sarcopenie te voorkomen. Het belang van dergelijke interventies wordt ook in deze observationele studie uit 2024 aangetoond. Vijfenzestig participanten met (risico op) ziekte gerelateerde ondervoeding kregen gedurende drie maanden een nutritionele interventie, bestaande uit een energie- en eiwitrijke orale medische voeding, Resource® Ultra+ (>2.1kcal/mL; 32g eiwitten/200mL) en gepersonaliseerd voedingsadvies.

Belangrijkste resultaten 

• Een significante daling van de prevalentie van ondervoeding; van 93,4% naar 78,9% (p<0,01).
• Een significante daling van de prevalentie van ernstige ondervoeding; van 60,7% naar 40,3% (p<0,01). - Een significante daling van de prevalentie van sarcopenie; van 19,4% naar 15,5% (p<0,4).
• Een goede gastro-intestinale tolerantie en therapietrouw bij de participanten; 78,5% van de participanten consumeerden >75% van de voorgeschreven dosis.
• Een daling van gewichtsverlies; van -6,75% naar 0,5%.
• Een verbetering van de spiermassa en -kracht.

In onderstaande infographic kan u zelf de belangrijkste bevindingen nalezen van deze studie.

 

Indien u graag meer info wenst, kan u hier het volledige artikel terugvinden. 

Referentie: López-Gómez, JJ., et al. (2024). Effectiveness of High-Protein Energy-Dense Oral Supplements on Patients with Malnutrition Using Morphofunctional Assessment with AI-Assisted Muscle Ultrasonography: A Real-World One-Arm Study. Nutrients. 17;16(18):3136. doi: 10.3390/nu16183136.

ESPEN Congress 2024 | 7-10 september, Milan

Nestlé Health Science is sponsor van het 46e ESPEN congres in Milan van 7-10 september 2024.

Tijdens dit internationale congres zal Nestlé Health Science op 9 september van 16:00 - 17:30u een satellite symposium organiseren:

•  Maximizing Nutrient Intake for Improving Clinical Outcomes in Disease-Related Malnutrition

Dit symposium is voor iedereen toegankelijk via livestream, luister dus ook vanuit huis mee naar de nieuwste inzichten op het gebied van ziekte-gerelateerde ondervoeding.
 

Op 19 juni jl. verscheen het rapport "Ondervoeding in de zorg: behandeling loont", geschreven door Mark Nuijten, in opdracht van Eurocept Homecare, Kenniscentrum Ondervoeding, MediReva, Sorgente en de Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Kinder- en Dieetvoedingsmiddelen (VNFKD).  

Achtergrond 

Er wordt geschat dat tussen de 20 en 25% van de volwassen patiënten in het ziekenhuis, de zorginstellingen en de thuiszorg ondervoed zijn. Helaas krijgt lang niet iedereen de behandeling die nodig is om ondervoeding tegen te gaan, terwijl behandeling loont. In 2014 werd reeds een vergelijkbaar economisch onderzoek uitgevoerd om de maatschappelijke kosten van ondervoeding in Nederland in kaart te brengen. Toen werden de totale maatschappelijke kosten van ondervoeding ingeschat op € 1,8 miljard per jaar. Aangezien er in 10 jaar tijd veel veranderd is, werd een nieuwe analyse noodzakelijk geacht.  

Het huidig onderzoek stelde 2 doelstellingen:

1. Het bepalen van de kosten van onbehandelde ondervoeding in Nederland (uitgaande van de zorgkosten in 2023).

2. Het bepalen van de kosten en de baten van de behandeling van ondervoeding. Meer specifiek de dieetbehandeling met zo nodig gebruik van medische drinkvoeding in ziekenhuizen, zorginstellingen (intramuraal) en thuis (extramuraal, met of zonder thuiszorg) in 2023.

De belangrijkste resultaten kunnen als volgt worden samengevat:

• De directe medische kosten van onbehandelde ondervoeding worden geschat op € 3 miljard in het jaar waarin de ondervoeding optreedt. Dit is 3,4% van de totale jaarlijkse zorgkosten in Nederland in 2023!

• De totale kosten van onbehandelde ondervoeding in het jaar van optreden van de ondervoeding bedragen € 5,4 miljard. Hieronder vallen: niet-medische kosten, indirecte kosten aan arbeidsverzuim en de kosten door verlies aan QALYs (Quality Adjusted Life Years - d.w.z. de winst in de voor kwaliteit gecorrigeerde levensjaren).

• Wanneer iemand 5 jaar lang onbehandeld blijft voor ondervoeding kunnen deze kosten oplopen naar € 15,0 miljard.

• M.b.t. de kosten en baten kan het volgende worden samengevat: de kosten voor de behandeling van ondervoeding worden berekend op € 360 miljoen. De daaraan gelinkte baten van directe medische kosten door behandeling van ondervoeding worden berekend op € 583 miljoen. De behandeling van ondervoeding levert hierdoor een netto besparing van directe medische kosten op van € 223 miljoen (€ 583 miljoen - € 360 miljoen). Wanneer de overige kosten in het jaar van optreden van de ondervoeding hierbij op worden geteld loopt dit zelfs op naar een netto kostenbesparing van € 749 miljoen (denk hierbij aan besparingen op niet-medische kosten, lagere indirecte kosten aan arbeidsverzuim en lagere kosten door minder verlies aan QALYs). Als deze analyse verder wordt uitgebreid tot 5 jaar lopen de netto besparingen verder op naar € 5,2 miljard!

• Door de behandeling van ondervoeding leven mensen langer, deze extra levensjaren brengen echter wel kosten met zich mee. Om hier meer inzicht in te verkrijgen werd er ook gekeken naar de doelmatigheid van de behandeling van ondervoeding over een levenslange periode. Dit werd berekend door de netto extra kosten door de behandeling van ondervoeding, zonder de monetaire waarden van de QALYs, te delen door de winst in QALYs. Hierdoor krijg je uiteindelijk een waarde voor de kosten per QALY; voor de behandeling van ondervoeding werden deze berekend op € 15.552. In Nederland is men bereid om € 20.000 tot € 80.000 per QALY te besteden, afhankelijk van de ziektelast. Met een kost per QALY van € 15.552 kan de behandeling van ondervoeding als zeer doelmatig worden beschouwd.

In het kort:

• Elke geïnvesteerde euro die besteed wordt aan de behandeling van ondervoeding levert € 2,08 op (€ 749 miljoen /  €360 miljoen) in het jaar van het optreden van de ondervoeding.

• Wanneer deze analyse wordt uitgebreid over 5 jaar, levert elke geïnvesteerde euro € 14,44 op (€ 5,2 miljard / € 360 miljoen).

Concluderend kan dus gesteld worden dat de behandeling van ondervoeding op zowel korte als lange termijn kostenbesparend is.

Het volledige Nederlandstalige rapport kunt u hier zelf nalezen.

Wist u dat er ook gevalideerde screeningstools beschikbaar zijn om ondervoeding te checken bij ouderen? Het invullen van de volledige MNA duurt 10 tot 15 minuten, klik hier om de MNA te bekijken. 

Dit rapport werd mede mogelijk gemaakt dankzij de MNI GROW 6 van de "Medical Nutrition Industry" (MNI).