Als gespecialiseerd logopedist weet u hoe belangrijk bijscholing is! Niet alleen voor uzelf, maar ook voor de mensen waarmee u samenwerkt!
Zoals bijvoorbeeld ergotherapeuten, diëtisten, zorgkundigen, logistiek.

Om deze redenen sloegen het Postgraduaat dysfagie en ergotherapie de handen in elkaar: de Masterclass Maaltijdbegeleiding en slikproblemen was geboren en … wordt wegens eerder succes opnieuw herhaald! Hou je vrij op 28 maart en 18 april 2024.

Voor wie? Ergotherapeut, verpleegkundige, verzorgende, opvoedkundige, diëtist... in een ziekenhuis/WZC/instelling voor mensen met een beperking

Door wie? We selecteerden de crème-de-la-crème: lesgevers (M/V) boordevol passie én kennis voor hun vak:

• Marleen D’hondt
• Prof. Em. Jacques Vanobbergen
• Prof. Em. Luc De Visschere
• Manon Langeraert (gekend van bvb. Treat Your Eat)
• Anne-Sophie Beeckman

Praktisch? Anderhalve dag: halve dag theorie (online, 28/3) +
Volledige dag vervolg theorie, vragenrondes en … workshop Mondzorg! (op de campus, 18/4)

Campus Kantienberg
Voetweg 66, 9000 Gent

Inhouden? Essentie over

• Het normale slikproces (fysiologie – anatomie – neurologie)
• Het oudere slikproces
• Het abnormale slikproces
• Aanpak en diagnostiek van slikproblemen
• IDDSI: International Dysphagia Diet Standardisation Initiative (+ proevertjes!)
• Mondzorg

Wil u graag dat uw collega-paramedici de essentiële basiskennis hebben mbt dysfagie? Uiteraard kan dit een mooie aanvulling zijn op bijscholingen die u zelf al aan hen gaf!
Interesse? Meer lezen over de studiedag? Of … inschrijven (uiteraard)? Slechts 1 adres voor de inschrijflink! Dankjewel om dit te delen met uw paramedische collega’s! (Wacht niet te lang want … inschrijvingen worden afgesloten op 21/03/2024)
Bent u logopedist? Dan is deze bijscholing vermoedelijk té basic voor u. We verwijzen u graag door naar onze andere initiatieven zoals het Postgraduaat dysfagie. Bij twijfels mag u ons uiteraard altijd contacteren voor meer informatie.

Zien we uw paramedische collega op onze studiedag? We kijken er alvast naar uit!

Marije Putker en Anne van Schaik zijn recent afgestudeerd van de opleiding Voeding & Diëtetiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Ze wisten met hun scriptie, over eiwitrijke eetwissels van dierlijke naar meer plantaardige voeding, de jury van de NVD te overtuigen en wonnen de NVD scriptieprijs. Wij zochten de dames op om hen te feliciteren en meer te weten te komen over dit interessante onderwerp.

Waar gaat jullie onderzoek over?
Marije: “Met ons onderzoek onderzochten we de acceptatie van een plantaardig dieet bij ouderen en 55+'ers binnen de samenleving. Om dit te onderzoeken stelden we 2 focus groepen samen. Aan deze 2 groepen legden we verschillende vragen en stellingen voor over de plantaardige “eetwissel”, een woord dat we bewust hebben gekozen omdat dit beter aansloeg dan het woord ‘dieet’.” Anne: “We vroegen hen o.a. naar hun mening over het vervangen van dierlijke voedingsmiddelen door plantaardige alternatieven. Ook hierin hebben we op onze woordkeuzes moeten letten, in een van de eerste sessies bleek namelijk dat men vaak niet eens wist wat een eiwit was. De betekenis van het synoniem ‘proteïne’ kenden al helemaal vrijwel niemand. Dat hadden we vooraf niet verwacht.” Marije: “Met onze vragen moesten we echt beginnen bij de basis, ‘Wat zijn eiwitten?’, ‘Waar zitten eiwitten in?’, zoals Anne ook al aangaf verbaasden we ons echt hoe weinig mensen hiervan af wisten. Een enkeling kon vertellen dat eiwitten in vlees zitten en nog minder mensen wisten dat het bijv. ook in kwark zit, maar verder dan dat kwam men niet!”. Anne voegt toe: “De enige mensen die iets wisten van eiwitten waren ooit al eens, door ziekte, in contact gekomen met een diëtist die hen het belang van eiwitten had uitgelegd.” Marije vult verder aan: “Een van onze aanbevelingen was dan ook dat er vanuit de overheid, de zorg en bedrijven meer aandacht zou moeten gaan naar de educatie van de consument. Dat begint al bij de basis: wat zijn eiwitten, waarom zijn eiwitten belangrijk, waar zitten eiwitten in? Etc. Om nog maar te zwijgen over de educatie op het gebied van plantaardige eiwitten…”.

Vaak wist men niet eens wat een eiwit was!

Wat waren de meningen over de plantaardige eetwissel? 

Marije: “Onze onderzoekspopulatie bestond met name uit actieve 55-plussers. We zagen dat een plantaardig dieet binnen deze groep een negatieve associatie heeft. Zo vonden deelnemers plantaardige voeding onaantrekkelijk, minder smaak hebben en werden vleesvervangers gezien als onsmakelijk of nep. Ze beschouwen een plantaardig dieet als ‘onvolledig’. Eén iemand gaf zelfs aan dat hij vond dat mensen die een vegetarisch dieet volgden er maar ‘grauw’ uit zagen. Dat vond ik echt bizar!”. Anne: “We merkten dat leeftijd in zekere mate een rol speelt bij de acceptatie van de plantaardige eetwissel: hoe ouder, hoe meer weerstand. Er leek binnen deze groep een bepaald taboe te liggen op het plantaardig dieet, maar desondanks waren er toch een aantal mensen geïnteresseerd. Ze wilden hier graag meer over weten, maar waar zij dan weer tegenaan liepen was dat ze vaak niet wisten hoe.”

Een iemand gaf zelfs aan dat hij vond dat mensen die een vegetarisch dieet volgden er maar 'grauw' uit zagen. Dat vond ik echt bizar!

Marije vult aan: “Het hebben van een rolmodel, iemand in de naaste omgeving die de plantaardige eetwissel al heeft gemaakt, leek voor een aantal mensen erg te helpen. Ook het hebben van kennis over een verantwoord voedingspatroon en de functies van eiwitten, een aangename smaak en inzicht in de milieu- en gezondheidsvoordelen van plantaardige voeding waren factoren die bijdroegen aan het maken van eetwissels.” Anne: “We hebben in onze scriptie een aantal aanbevelingen gedaan die het mogelijk maken omplantaardige recepten makkelijk te kunnen opzoeken, of een vervanger voor een vleesproduct te kunnen vinden. We denken dat deze groep daarvan zou kunnen profiteren.”

Wat is jullie conclusie n.a.v. dit onderzoek? 

“De eetwissel moet bij de basis worden aangepakt. Het begint met de uitleg wat een eiwit is en waarom het belangrijk is. Men heeft ook behoefte aan meer uitleg over de plantaardige eetwissel en de voordelen daarvan. We zien dat mensen van onze leeftijd hier veel meer mee bezig zijn, de kennis over deze onderwerpen mist echter nog bij de generatie van onze ouders en die daarboven.” legt Anne uit. Marije vult aan: “We zagen dat de 55-plussers nog veelal sceptisch tegenover de eetwissel staan. Zij moeten eerst weten wat de voordelen hiervan zijn en hoe zij dit moeten toepassen, willen zij overstag gaan. Ze hebben hier hulp bij nodig. We hebben gezien dat mensen die reeds in contact zijn geweest met een diëtist het belang van eiwitten goed begrijpen, maar voor de eetwissel is het belangrijk dat hier meer aandacht voor komt.”

Anne en Marije waren positief verrast dat er ook binnen de medische voeding steeds meer naar plantaardige voeding wordt gekeken. Wilt u ook meer weten over onze veganistische sondevoeding? Klik dan hier.

Spinale musculaire atrofie (SMA) is een zeldzame en erfelijke neuromusculaire ziekte die wordt gekenmerkt door progressieve spieratrofie, spierzwakte en een verminderd uithoudingsvermogen van spieren bij repeterende bewegingen. SMA kan slikproblemen veroorzaken, d.w.z. een verstoring van het slikproces (zuigen, kauwen en slikken). Dit heet ook wel dysfagie. Hierdoor kost het meer moeite en energie om voeding binnen te krijgen.
In het proefschrift van A.M.B. van der Heul 2023, werd onderzocht of kinderen en volwassenen met SMA problemen hadden met kaakbewegingen, kauwen en slikken. Uit een inventariserende studie bleek dat deze klachten vaker werden gemeld door patiënten met de ernstigste vormen van SMA, maar vanaf de leeftijd van 30 jaar ook door patiënten met de mildere vorm van SMA.
De slikfunctie van 27 adolescenten en volwassenen met SMA werd vervolgens onderzocht door middel van klinische kauw- en sliktests, röntgenslikonderzoek en spierechografie van de spieren van het mondgebied. De onderzoeken toonde aan dat patiënten een lange kauwduur hadden en een snel optredende vermoeidheid tijdens het kauwen. Uit slikonderzoek bleek dat zij slechts kleine hapjes of slokjes konden slikken. Restjes voeding in de keel wees op inefficiënt verlopende slikacties. Daarnaast gebeurde het dat voedsel onbewust vanuit de keel terug naar de mond werd getransporteerd om het daarna nogmaals te slikken. Dit verhoogt het risico op aspiratie waarbij voeding niet in de slokdarm maar de luchtwegen terecht komt.
Baby’s met de ernstigste vorm van SMA raakten snel vermoeid en verslikten zich tijdens het drinken. Baby’s met SMA die met het nieuwe SMA geneesmiddel nusinersen werden behandeld werden vaak motorisch sterker, maar de slikfunctie verbeterde niet blijvend.
Het proefschrift sluit af met aanbevelingen voor de zorg en behandeling van dysfagie bij baby’s, adolescenten en volwassenen met SMA.

Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit Utrecht op gezag van de rector magnificus, prof. dr. H.R.B.M. Kummeling, ingevolge het besluit van het college voor promoties in het openbaar te verdedigen op 18 januari 2024 door A.M.B. (Marise) van der Heul.

Nestlé Health Science heeft financieel bijgedragen aan het afdrukken van de proefschrift.

De Pedi-EAT-10 is een screeningstool ontworpen voor ouders die willen evalueren of hun kind mogelijk dysfagie heeft.* Sinds de eerste publicatie van de tool (Arslan et al. 2017)¹, zijn er verschillende studies uitgevoerd om te bekijken of de tool inzetbaar is bij verschillende populaties, waaronder kinderen met cerebrale parese^2,3. Uit deze onderzoeken blijkt dat de tool wijd inzetbaar is voor verschillende doelgroepen en een mogelijke indicatie kan geven op het al dan niet aanwezig zijn van dysfagie klachten^1-4.

Onderstaande overzicht komt uit de originele paper van Arslan et al. 2017, in dit overzicht kunt u zien op welke criteria gescoord wordt om te bepalen of het kindje mogelijk dysfagie heeft.

Daarnaast is er ook een Engelstalige online tool beschikbaar van de Pedi-EAT-10 die de vragenlijst stap voor stap doorloopt en waarbij aan het einde direct het resultaat van de test naar voren komt. Deze online tool kunt u bezoeken op deze pagina.

*Voor volwassenen is de EAT-10 beschikbaar, deze tool helpt volwassenen met het herkennen van kauw- en slikproblemen.

Referenties: 
1) Arslan et al. Disability and Rehabilitation 2017;40(17):2088-92.
2) Arslan et al. Neurogastroenterology & Motility 2018;30(11):e13432.
3) Bykova et al. European Journal of Pediatrics 2023;98(4):249-56.
4) Keles et al. Dysphagia 2023;38(1):474-482.

Als specialist bepaal jij de consistentie en de noden van de patiënt volgens de kauw- en slikproblematiek. Het is dan ook belangrijk dat jouw therapie en aanbevelingen goed worden opgevolgd.

Raad jij een van de producten van ThickenUP_® van Nestlé Health Science aan? Maak dan gebruik van het invulbare document met in de markt beschikbare producten. Zo bent u als specialist zeker dat de patiënt het door u aanbevolen product kan afhalen.

Aanbod dysfagie en advies voor het IDDSI-niveau:

Op 17 oktober 2023 in Beveren vond het Nestlé symposium 'Zo normaal mogelijk eten voor iedereen' plaats. Tijdens deze dag gaf Kurt Boeykens een presentatie over 'Sondevoeding op maat van de patiënt'. Compleet met casuïstiek en met tips & tricks nam Kurt de deelnemers mee door zijn presentie en ging hij in op de mogelijkheden en de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van sondevoeding. Het doel van deze presentatie was om de diverse mogelijkheden te bespreken en te laten zien dat er opties zijn om de patiënt op die manier zo veel mogelijk vrijheid en een normaal leven te geven.

Heeft u het gemist omdat u er niet bij kon zijn of wilt u in alle rust de presentatie nog eens doornemen? Klik dan hier

Gedurende de afgelopen 25 jaar zijn ondervoeding, frailty en sarcopenie dagelijkse korst in de geriatrie. Een sleutelfactor in deze syndromen is voeding en spiermassa.

Er is veel onderzoek dat aangeeft dat een verbetering in de prognose van oudere mensen met ondervoeding, frailty en sarcopenie door het gebruik van medische voeding. Huidige ESPEN richtlijnen over klinische voeding en hydratatie in de oudere patiënt ondersteunen het gebruik van orale medische voeding (ONS).¹

Samenwerking tussen verschillende gespecialiseerde professionals die betrokken zijn bij de zorg van ouderen is essentieel om de behandelefficiëntie en patiëntenzorg van oudere patiënten te verbeteren.

Het aanpakken van de voedingszorg op de orthogeriatrische afdeling.

Prof. Alfonso Cruz-Jentoft

Ondervoeding komt veel voor bij patiënten bij opname met een heupfractuur en neemt snel toe. Ongeveer 58% van degenen die revalidatie ontvangen, zal ondervoed zijn.

Ondervoede patiënten met een heupfractuur hebben:

• een hogere mortaliteit
• een hoger risico op postoperatief delirium
• verminderd cognitief vermogen
• meer functionele afhankelijkheid met vertraagde mobilisatie en loopvaardigheid bij ontslag uit het ziekenhuis
• een hoger risico op opname in een verpleeghuis
• een hoger risico op het krijgen van periprothetische fracturen

ESPEN-richtlijnen raden aan om medische voeding (ONS) voor te schrijven aan patiënten met een heupfractuur als onderdeel van een multidimensionale, multidisciplinaire teaminterventie.

Op de orthogeriatrische afdeling van Prof. Alfonso Cruz-Jentoft in Madrid, wordt ondervoeding en dysfagie beoordeeld bij opname. Voedingsinterventie wordt direct gestart bij patiënten met (risico op) ondervoeding. Hierbij wordt specifieke medische voeding (ONS), met wei-eiwitten, calcium en vitamine D, routinematig voorgeschreven voor drie maanden.

Dit model van voedingszorg kan nuttig zijn voor andere orthogeriatrische afdelingen om betere patiëntresultaten te behalen.

Bekijk het symposium: Changing the patterns of nutritional care in the orthogeriatric ward. (17 minuten)
 

Ondervoeding, sarcopenie en frailty; priorteit in de behandeling van de oncogeriatrische patiënt.

Prof. Paula Ravasco

Patiënten met kanker-gerelateerde ondervoeding behoren tot de meest ondergediagnosticeerde patiëntengroepen, wat leidt tot ernstige gevolgen:

• Sarcopenie
• Frailty, wat leidt tot verminderde zelfstandigheid en kwaliteit van leven
• Verhoogde toxiciteit van chemotherapie
• Verminderde tolerantie voor antikankertherapie
• Hogere complicaties en risico op infecties
• Langere ziekenhuisopname

Vroegtijdige voedingsinterventie heeft potentieel om de bijwerkingen van therapie te verminderen en optimaliseert de kans op succesvolle behandeling en overleving.

De ESPEN-richtlijnen voor voeding bij kankerpatiënten adviseren patiënten die kunnen eten maar (risico op) ondervoeding lopen om de voedingsinname te verhogen door:

• Voedingsadvies
• Behandeling van symptomen en verstoringen die de voedselinname belemmeren
• Aanbieden van orale medische voeding (ONS)

Praktische protocollen kunnen worden gebruikt om het multidisciplinaire team betrokken bij patiënten met kanker te ondersteunen bij het beoordelen en behandelen van ondervoeding, frailty en sarcopenie.

Er is behoefte aan samenwerking tussen verschillende gespecialiseerde professionals die betrokken zijn bij de kankerzorg om de behandelefficiëntie en patiëntenzorg te beoordelen en te verbeteren.

Bekijk het symposium: Malnutrition, sarcopenia and frailty; corner stone in the management of the oncogeriatric patient. (18 minuten)
 

Uitdagingen in de zorg van oudere volwassenen met sarcopenie-dysfagie en ondervoeding.

Dr. Elisabet Sánchez

Sarcopenie-dysfagie wordt gedefinieerd als moeilijkheden met slikken als gevolg van sarcopenie van de slik- en algemene verzwakking van de skeletspieren. Zowel primaire als secundaire sarcopenie, veroorzaakt door inactiviteit, ondervoeding of ziekte, vallen onder de definitie van sarcopenie-dysfagie.

De primaire behandelingen voor orofaryngeale dysfagie omvatten compensatiestrategieën zoals houdingsaanpassingen, slikbeweging en dieetaanpassingen om de veiligheid tijdens het slikken te verbeteren.

Naast de aanpassingen in consistentie van de voeding, is het cruciaal om te zorgen voor voldoende calorie- en eiwitinname. Algemene aanbevelingen voor voedingsinterventie bij sarcopenie dysfagie is een calorie-inname van > 30 kcal/kg/dag en een eiwitinname van ≥ 1,2 g/kg/dag. Voedingsbehoeften kunnen hoger zijn bij ondervoede patiënten met comorbiditeiten.

Het multidisciplinaire team moeten zich ervan bewust zijn dat het bereiden van voedsel dat voldoet aan de eiwitbehoefte met consistentiemodificaties uitdagend en tijdrovend kan zijn. Het gebruik van eiwitrijke orale medische voeding (ONS) wordt aanbevolen om het dieet van patiënten te versterken en eiwitondervoeding en sarcopenie dysfagie te beheersen.

Andere relevante interventies bij de behandeling van dysfagie omvatten educatie, mondhygiëne, het beheersen van xerostomie en revaluatie van medicatie.

Bekijk het symposium: Challenges in the care of sarcopenic dysphagia in older adults with malnutrition. (18 minuten)
 

1. Volkert D, Beck AM, Cederholm T, Cruz-Jentoft A, Hooper L, Kiesswetter E, Maggio M, Raynaud-Simon A, Sieber C, Sobotka L, van Asselt D, Wirth R, Bischoff SC. ESPEN practical guideline: Clinical nutrition and hydration in geriatrics. Clin Nutr. 2022 Apr;41(4):958-989.

Compleat Plant Protein 1.6 is een volwaardige sondevoeding, met hoge kwaliteit eiwit en geschikt als volledige voeding.

Een geheel plantaardige, energie- en eiwitrijke sondevoeding die past binnen een veganistisch dieet.

Meer informatie? Klik hier.