Na de publicatie van de Engelstalige versie van de EDACS, een classificiatie systeem voor het bepalen van de mate van kauw- en slikproblemen bij mensen met cerebrale parese (CP), werd dit classificatie systeem in 2018 vertaald en gevalideerd naar het Nederlands.

EDACS staat voor "Eating and Drinking Classification System" en geeft een score van 1 t/m 5 waarin de mate van kauw- en slikproblemen bij een persoon met CP kan worden vastgesteld. 

De Nederlandstalige versie van de EDACS wordt hieronder weergegeven. Uit het corresponderende onderzoek blijkt dat de Nederlandse versie van de EDACS betrouwbaar en valide is.1 Daarnaast kan de tool makkelijk gebruikt worden door niet alleen logopedisten, maar ook ouders van kinderen met CP. Er was een grote mate van consistentie tussen de beoordeling van de ouders en de professionals. De EDACS geeft de mogelijkheid om op een uniforme en efficiënte manier te communiceren over veilig en efficiënt eten en drinken, in zowel een klinische context als een onderzoekscontext.¹

Figuur 1. Nederlandse versie van de EDACS (aangepast vanuit Van Hulst et al. 2018). 

Referentie: 

1) Van Hulst et al. J Ped Rehab Med 2018:115-124. DOI 10.3233/PRM-170515.

Eet- en drinkproblemen bij CP 

Door een hersenbeschadiging hebben mensen met cerebrale parese (CP) te maken met bewegingsgerelateerde stoornissen. Deze "motor stoornissen" worden vaak beoordeeld a.d.h.v. de GMFCS, de Gross Motor Function Classification System. Veel mensen zijn zich echter niet bewust dat die motor stoornissen een impact kunnen hebben op de (on)mogelijkheid om te eten en drinken.^1,2 Dysfagie, eet- en drinkproblematiek, is een veel voorkomende probleem bij mensen met CP, met prevalenties die kunnen oplopen tot 90%!² 

Toch wordt dysfagie vaak niet herkend bij deze populatie. Om hierbij te helpen is de "EDACS" ontwikkeld, de "Eating and Drinking Ability Classification System", dat op eenzelfde manier werkt als bijv. de GMFCS. 

In deze studie werd de validiteit en de betrouwbaarheid van de EDACS geëvalueerd in een populatie met mensen met CP. Samenvattend kan worden geconcludeerd dat de EDACS een valide systeem is met een brede betrouwbaarheid. De EDACS is in staat om de eet- en drinkmogelijkheden vast te stellen bij kinderen met CP vanaf 3 jaar. 

Tabel 1. Uitleg bij de verschillende EDACS niveaus (bron: Sellers et al. Dev Med Child Neurol 2014;56(3):245-51, Appendix 1).

Voor meer informatie bekijk de volledige publicatie, in Appendix I van de publicatie vindt u meer informatie over de EDACS zelf en de verschillende niveaus binnen de EDACS. 

Referenties: 

1) Sellers et al. Dev Med Child Neurol 2014;56(3):245-51 https://doi.org/10.1111/dmcn.12352; 

2) Romano et al. JPGN 2017;65(2):242-264. DOI: https://doi.org/10.1097/MPG.0000000000001646

De voedingszorg van IC patiënten is complex en nog steeds is het niet helemaal duidelijk wat nu de meeste ideale richtlijnen zijn m.b.t. eiwit behoeften. Wat we wel weten is dat zowel de energie- als eiwitinname langzaam moet worden opgebouwd in de acute fase op de IC (Figuur 1). De internationale richtlijnen van ESPEN en ASPEN lijken het echter nog niet helemaal eens te zijn over de ideale hoeveelheid eiwit die gegeven zou moeten worden aan IC patiënten. De ESPEN richtlijnen geven aan dat 1,2g eiwit per kg lichaamsgewicht per dag voldoende zou moeten zijn, terwijl de ASPEN richtlijnen aangeven dat dit tussen de 1,3g en 2,0 g eiwit per kg lichaamsgewicht per dag moet liggen. Wat is nu de ideale hoeveelheid eiwit voor een IC patiënt? De PRECISe studie onderzocht of een eiwitrijke polymere sondevoeding (2,0g/kg/dag) de kwaliteit van leven van de IC patiënten zou verhogen t.o.v. een polymere sondevoeding met een standaard hoeveelheid eiwitten (1,3g/kg/dag).

Figuur 1. Opbouw fase op IC m.b.t. energie- en eiwitinname. In de PRECISe studie werd gekeken naar de eiwitinname van de patiënten op de IC. De periode na de IC (post-ICU) is buiten beschouwing gelaten. 

Belangrijkste resultaten op een rij:

1. Een eiwitrijke voeding (2,0g/kg/dag) resulteert in een lagere kwaliteit van leven score in IC patiënten aan de beademing.
2. Een eiwitrijke voeding (2,0g/kg/dag) verlengd de tijd die de IC patiënten doorbrengen op de IC, m.a.w. patiënten die een lagere hoeveelheid eiwitten ontvangen worden eerder ontslagen van de IC.
3. De gastro-intestinale klachten en het gebruikt van prokinetica was hoger in de IC patiënten die een eiwitrijke voeding kregen (2,0g/kg/dag).

Wil je meer weten over deze studie? Lees dan hier de samenvatting, of bekijk de volledige publicatie op de website van de journal.

Bels et al. Lancet 2024; 404: 659–69

Hoe kunt u de voedingsinname maximaliseren om klinische resultaten te verbeteren bij ziektegerelateerde ondervoeding?

Nestlé Health Science symposium tijdens het ESPEN congres in Milan 2024.

•  Maximizing Nutrient Intake for Improving Clinical Outcomes in Disease-Related Malnutrition

Wat betekent voeding écht binnen de medische behandeling?  

Prof. Alessandro Laviano nodigt ons uit om anders te kijken naar de rol van voedingszorg bij kwetsbare patiënten. Bekijk de video en ontdek waarom vroegtijdige, gepersonaliseerde interventies steeds meer aandacht krijgen.

Hoe vind je de juiste balans tussen energie en eiwitten bij voedingszorg?  

Prof. Maria Isabel Correia deelt inzichten over het optimaliseren van voeding bij ondervoede patiënten. 

Bekijk nu de video over hoe een gebalanceerde energie- en eiwitinname kan bijdragen aan betere klinische resultaten bij ziektegerelateerde ondervoeding. Gepresenteerd door Prof. Maria Isabel Correia tijdens ESPEN-congress 2024.

Wat gebeurt er met onze spieren tijdens rust of inactiviteit?

Prof. Stuart Phillips bespreekt hoe aminozuren zoals leucine en HMB, samen met eiwitkwaliteit, bijdragen aan het behoud van musculoskeletale gezondheid. Bekijk de video en ontdek waarom voeding ook in rustperiodes een actieve rol speelt.

Wat is de impact van orale voedingssupplementen bij ziektegerelateerde ondervoeding?

Prof. Philipp Schütz presenteert evidence-based strategieën om de voedingsinname te maximaliseren en klinische resultaten te verbeteren. Ontdek hoe energierijke, eiwitrijke supplementen bijdragen aan betere zorguitkomsten en waarom voeding een essentieel onderdeel is van medische behandeling.

Wat zijn de grootste uitdagingen én kansen in klinische voeding vandaag?

Prof. Laviano, Prof. Correia, Prof. Phillips en Prof. Schütz gaan met elkaar in gesprek. Ze delen inzichten over spiergezondheid, energie-eiwitbalans en gepersonaliseerde voedingsstrategieën. Bekijk de video voor een boeiend debat vol praktijkgerichte aanbevelingen.

Op 19 juni jl. verscheen het rapport "Ondervoeding in de zorg: behandeling loont", geschreven door Mark Nuijten, in opdracht van Eurocept Homecare, Kenniscentrum Ondervoeding, MediReva, Sorgente en de Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Kinder- en Dieetvoedingsmiddelen (VNFKD).  

Achtergrond 

Er wordt geschat dat tussen de 20 en 25% van de volwassen patiënten in het ziekenhuis, de zorginstellingen en de thuiszorg ondervoed zijn. Helaas krijgt lang niet iedereen de behandeling die nodig is om ondervoeding tegen te gaan, terwijl behandeling loont. In 2014 werd reeds een vergelijkbaar economisch onderzoek uitgevoerd om de maatschappelijke kosten van ondervoeding in Nederland in kaart te brengen. Toen werden de totale maatschappelijke kosten van ondervoeding ingeschat op € 1,8 miljard per jaar. Aangezien er in 10 jaar tijd veel veranderd is, werd een nieuwe analyse noodzakelijk geacht.  

Het huidig onderzoek stelde 2 doelstellingen:

1. Het bepalen van de kosten van onbehandelde ondervoeding in Nederland (uitgaande van de zorgkosten in 2023).

2. Het bepalen van de kosten en de baten van de behandeling van ondervoeding. Meer specifiek de dieetbehandeling met zo nodig gebruik van medische drinkvoeding in ziekenhuizen, zorginstellingen (intramuraal) en thuis (extramuraal, met of zonder thuiszorg) in 2023.

De belangrijkste resultaten kunnen als volgt worden samengevat:

• De directe medische kosten van onbehandelde ondervoeding worden geschat op € 3 miljard in het jaar waarin de ondervoeding optreedt. Dit is 3,4% van de totale jaarlijkse zorgkosten in Nederland in 2023!

• De totale kosten van onbehandelde ondervoeding in het jaar van optreden van de ondervoeding bedragen € 5,4 miljard. Hieronder vallen: niet-medische kosten, indirecte kosten aan arbeidsverzuim en de kosten door verlies aan QALYs (Quality Adjusted Life Years - d.w.z. de winst in de voor kwaliteit gecorrigeerde levensjaren).

• Wanneer iemand 5 jaar lang onbehandeld blijft voor ondervoeding kunnen deze kosten oplopen naar € 15,0 miljard.

• M.b.t. de kosten en baten kan het volgende worden samengevat: de kosten voor de behandeling van ondervoeding worden berekend op € 360 miljoen. De daaraan gelinkte baten van directe medische kosten door behandeling van ondervoeding worden berekend op € 583 miljoen. De behandeling van ondervoeding levert hierdoor een netto besparing van directe medische kosten op van € 223 miljoen (€ 583 miljoen - € 360 miljoen). Wanneer de overige kosten in het jaar van optreden van de ondervoeding hierbij op worden geteld loopt dit zelfs op naar een netto kostenbesparing van € 749 miljoen (denk hierbij aan besparingen op niet-medische kosten, lagere indirecte kosten aan arbeidsverzuim en lagere kosten door minder verlies aan QALYs). Als deze analyse verder wordt uitgebreid tot 5 jaar lopen de netto besparingen verder op naar € 5,2 miljard!

• Door de behandeling van ondervoeding leven mensen langer, deze extra levensjaren brengen echter wel kosten met zich mee. Om hier meer inzicht in te verkrijgen werd er ook gekeken naar de doelmatigheid van de behandeling van ondervoeding over een levenslange periode. Dit werd berekend door de netto extra kosten door de behandeling van ondervoeding, zonder de monetaire waarden van de QALYs, te delen door de winst in QALYs. Hierdoor krijg je uiteindelijk een waarde voor de kosten per QALY; voor de behandeling van ondervoeding werden deze berekend op € 15.552. In Nederland is men bereid om € 20.000 tot € 80.000 per QALY te besteden, afhankelijk van de ziektelast. Met een kost per QALY van € 15.552 kan de behandeling van ondervoeding als zeer doelmatig worden beschouwd.

In het kort:

• Elke geïnvesteerde euro die besteed wordt aan de behandeling van ondervoeding levert € 2,08 op (€ 749 miljoen /  €360 miljoen) in het jaar van het optreden van de ondervoeding.

• Wanneer deze analyse wordt uitgebreid over 5 jaar, levert elke geïnvesteerde euro € 14,44 op (€ 5,2 miljard / € 360 miljoen).

Concluderend kan dus gesteld worden dat de behandeling van ondervoeding op zowel korte als lange termijn kostenbesparend is.

Het volledige Nederlandstalige rapport kunt u hier zelf nalezen.

Wist u dat er ook gevalideerde screeningstools beschikbaar zijn om ondervoeding te checken bij ouderen? Het invullen van de volledige MNA duurt 10 tot 15 minuten, klik hier om de MNA te bekijken. 

Dit rapport werd mede mogelijk gemaakt dankzij de MNI GROW 6 van de "Medical Nutrition Industry" (MNI).

INGREDIËNTEN

• 1 flesje Resource^® Ultra Fruit smaak naar keus

• 50 ml bruiswater

BENODIGDHEDEN

• Ijsblokvorm

• Glas

• Optioneel takje munt

BEREIDING

1. Giet de Resource^® Ultra Fruit in de ijsblokvorm en zet voor minimaal 4 uur in de vriezer.

2. Giet 50 ml bruiswater samen met de Resource^® Ultra Fruit ijsblokjes en serveer in een leuk glas. Voeg eventueel nog een takje munt toe.

TIPS

1. Je kunt meerdere smaken gebruiken voor de ijsblokjes

2. Liever niet te koud? Schenk 1 flesje Resource^® Ultra Fruit met 50 ml bruiswater in een glas.

ALLERGENEN

• Resource^® Ultra Fruit bevat melk.

• Allergenen van andere ingrediënten dient u te controleren

INGREDIËNTEN

• Resource^® ULTRA+ vanillesmaak

• Kaneel

BENODIGDHEDEN

• Glas

• Koffielepel

BEREIDING

1. Strooi kaneel over de gekoelde Resource^® ULTRA+ vanillesmaak en roer met een lepel.

INGREDIËNTEN

• 1 flesje Resource^® Ultra Fruit Ananas
• 50 ml kokosmelk
• Eventueel bevroren fruit zoals stukjes banaan of ananas

BENODIGDHEDEN

• Blender/staafmixer
• Glas

BEREIDING

1. Mix alle ingrediënten in de blender of met de staafmixer.
2. Schenk in een mooi glas en serveer.